Kłamstwo – cytaty i przysłowia

 

Weekendowy post ma nietypowy charakter. 10 znanych ludzi z różnych epok i środowisk mówi o kłamstwie. Dodałem również kilka przysłów. Zapraszam.

1. Allan Pease

„Jedynym szczerym językiem jest język naszego ciała”

2. Charles Peguy

„Kto nie wykrzykuje prawdy, kiedy ją zna staje się wspólnikiem kłamców”

3. Guy Finley

„Przede wszystkim naucz się dostrzegać prawdę. Dzięki temu nic, co usłyszysz, nie wprowadzi cię w błąd ani nie rozczaruje”

4. Charles Talleyrand

„Mowa została człowiekowi dana po to, by mógł ukryć swe myśli”

5. Jules Renard

„Wiem, że zdecydowawszy się powiedzieć prawdę, zbyt wiele bym nie powiedział”

6. Abraham Lincoln

„Nikt nie ma dostatecznie dobrej pamięci, by kłamać z powodzeniem”

7. Anatole France

„ Kłamstwo postrzegam jako zło konieczne, które przyczynia się do społecznej harmonii. W istocie jednak cnota tkwi  w prawdzie i uczciwości”

8. Marie- France Cyr
„Kłamstwo to gra, której ze mną nie prowadzisz, nawet gdyby mi się podobała. Każdą prawdę można powiedzieć, a ja lubię ją od Ciebie słyszeć”

9.Jean de La Fontaine
„Dla prawdy człowiek jest z lodu. Dla kłamstwa- z ognia

10. Artur Schopenhauer
„Gdy człowiek mówi nieprawdę, jego ciało zachowuje się zupełnie inaczej niż gdy wypowiada treści prawdziwe. Już od dzieciństwa uruchamia się cała skomplikowana „maszyna” języka niewerbalnego”

Przysłowia:

Przysłowie polskie: „Kto sam kłamie, drugiemu nie wierzy”

Przysłowie angielskie: „Dzieci i głupcy nie potrafią kłamać”

Przysłowie żydowskie: „Kłamstwem można zajść daleko, ale nie można tam wrócić”

Przysłowie bośniackie: „Pamiętaj, że kto kłamie dla ciebie, będzie również kłamał przeciw tobie”

Przysłowie greckie: „Żadne kłamstwo nie doczeka się starości”

Przysłowie malajskie: „Kłamstwo jest jak piasek: wydaje się miękki, gdy się kładziesz, ale twardy, kiedy wstajesz”

Prezentacja:Cytaty- kłamstwo

 

Niewerbalne przejawy kłamstwa

Z wykładu dr Adriana Horzyka z Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie zamieszczonego na serwisie akademickim wybrałem interesujące wątki dotyczące niewerbalnych przejawów kłamstwa. I na ich podstawie przygotowałem, trzy lata temu, jedną z prezentacji na zajęciach. Dzisiaj przedstawię jej wersję pisemną. Co więc możemy zauważyć obserwując niewerbalne zachowania ludzi:
Zakrywanie…
Zakrywają lub dotykają usta, nos, twarz, podbródek, włosy, szyję, oko lub oczy ręką, dłonią, palcami; ew. rozluźnianie kołnierzyka lub inne niespokojne ruchy.
Odwracanie…
Odwracają głowę lub całe ciało na chwilę unikając wzroku drugiej osoby, przed którą próbują coś ukryć. Rzucają wzrokiem w inną stronę bez szczególnego powodu.
Asymetrię…
Na twarzach pojawia się asymetria, gdyż mięśniami poruszają przeciwne półkule mózgu odpowiedzialne (np. za uczucia lub za logikę) – a gdy tu pojawia się sprzeczność wewnętrzna znajduje często odwzorowanie w mimice twarzy.
Dysharmonię…
Dochodzi do dysharmonii lub sprzeczności w przekazie werbalnym i niewerbalnym (kobiety zwykle taką dysharmonię szybciej lub intuicyjnie rozróżniają).
Ton głosu…
Ton głosu w przypadku napięcia emocjonalnego towarzyszącego zwykle kłamaniu zwykle podwyższa się, zaś gdy człowiek jest smutny lub zmartwiony – organizm się zwykle rozluźnia i ton głosu staje się niższy
Szybsze mówienie…
W przypadku napięcia emocjonalnego człowiek zaczyna zwykle mówić szybciej (bo chce mieć nieprzyjemną sytuację już za sobą) lub wolniej (bo stara się przemyśleć scenariusz, żeby nie popełnić żadnego błędu, który by mógł go zdemaskować).
Pauzy…
Zbyt częste lub zbyt długie pauzy w mówieniu również mogą wskazywać na fabrykowanie kłamstwa.
Jąkanie się…
Jąkanie się (jeśli nie jest na tle urazu psychicznego z przeszłości) może być oznaką kłamania (szczególnie, jeśli osoba zwykle nie jąka się). Jąkanie pojawia się zwykle na tle strachu lub silnej obawy.
Przejęzyczenia…
Przejęzyczenie powstaje zwykle na skutek nagłej kontrolowanej zmiany emocji, która może uniemożliwić równolegle zadbanie o ciągłość mowy, używanych słów lub poprawność stylistyczną. W momencie przejęzyczenia można zwykle wychwycić moment, w którym dana osoba skłamała.
Tyrady…
Tyrada (potok słów) pojawia się zwykle w momencie, gdy kłamca daje się ponieść emocji (np. furia, przerażenie, rozpacz), nie zdając sobie sprawy z pomyłki, aż do momentu, kiedy nastąpią konsekwencje tego, co zostało ujawnione.
Pośrednie odpowiedzi…
Niektórzy kłamcy dają pośrednie, wymijające odpowiedzi zawierające więcej informacji niż wymagało pytanie. Mogą też próbować ściągnąć zainteresowanie pytającego na inny temat. Część kłamców jest jednak zbyt sprytna, aby udzielać pośrednich lub wymijających odpowiedzi. Powściągliwie i wymijająco mogą mówić również osoby szczere, które z obawy przed uznaniem za osobę winną mogą ważyć słowa.
Szybkość oddechu…
Człowiek zdenerwowany, spięty lub rozgniewany zwykle oddycha szybciej, gdyż potrzeby energetyczne organizmu rosną, a to się przejawia również w szybkości oddechu – jest szybszy. Natomiast smutek, zrezygnowanie lub zmartwienie powoduje ogólne rozluźnienie skutkujące zmniejszeniem potrzeb energetycznych organizmu, zmniejszenie napięcia mięśniowego i spowolnienie oddechu.
Emblematy…
Emblematy to specyficzne gesty (ruch lub układ palców (np. zniecierpliwienie, „mam cię gdzieś”, wstydź się), ruch ramionami (np. nie wiem), kiwnięcie głową (tak, nie), specyficzny ruch głową (np. chodź do mnie lub chodź za mną) powieką, ustami, westchnienie z bezradnym ruchem dłoni, ruch ręką (np. chodź do mnie, żegnaj, witaj), przyłożenie ręki do ucha (mów głośniej) itp.) o ściśle zarysowanym znaczeniu w danej społeczności, narodzie, grupie etnicznej lub kręgu kulturowym.
Ruchy ilustrujące…
Ruchy ilustrujące mają za zadanie uzupełnić treść wypowiedzi
o przedstawienie kończynami lub całym ciałem pewnych słów lub fraz lub podkreślić (zaakcentować) znaczenie pewnych słów. Ilustrowanie w kontekście kłamstwa pojawia się zwykle za późno lub za szybko, trwa za krótko lub za długo (jest niewłaściwie zsynchronizowane z mową), gdyż jest wykonywane intencjonalnie jako sposób przykrycia rzeczywistej emocji lub może zdradzać prawdziwe emocje.

Manipulowanie…
Manipulowanie obejmuje wszystkie ruchy, w których jedna część ciała czyści, masuje, skubie (naskórek, paznokieć), pociera (palcami lub dłonią oko, ucho, nogą o nogę), utrzymuje, przekłada nogę przez nogę, przyciska (np. włącza
i wyłącza długopis), chwyta (kosmyk włosów), drapie (się po głowie lub w innym miejscu), przeczesuje, skręca lub rozkręca (włosy), przekręca (pierścionek na palcu), dłubie ,(w zębach, w ranie, w uchu, w nosie), stuka (nogami), uderza (palcem, palcami, nogą), huśta się (na krześle), łamie lub przegina (zapałkę, wykałaczkę, uchwyt długopisu, spinacz, ołówek, papieros), uciska wargi zębami, wierci się (na krześle), rusza (nogami na zewnątrz i do siebie), chodzi (tam i z powrotem).
Manipulowanie…
W jakiś inny sposób manipuluje drugą częścią ciała lub przedmiotem. Różni ludzie charakteryzują się różnymi ruchami manipulacyjnymi. Stosują do tego różne rekwizyty (ołówek, papieros, długopis, nóż, wykałaczkę).
Manipulowanie nasilone…
Wzmożone (nasilone) ruchy manipulacyjne (względem normalnego zachowania danej osoby) zazwyczaj odzwierciedlają stan zakłopotania, skupiania się (odizolowania się od rozpraszających bodźców poprzez zastosowanie manipulowania) lub napięcia emocjonalnego mogącego towarzyszyć strachowi przed wykryciem kłamstwa.
Intencjonalne kontrolowanie…
Niektórzy ludzie często potrafią intencjonalnie kontrolować (zwykle osłabiać, temperować) ruchy manipulacyjne. Więc ich brak nie musi oznaczać, że osoba nie kłamie. Można zrobić większy gest, który by zręcznie ukrywał krótkotrwałe manipulowani.
I na koniec kilka informacji związanych z autonomicznym układem nerwowym. Pod wpływem zmian emocji i napięcia emocjonalnego generuje różne charakterystyczne zmiany możliwe do zaobserwowania, tj.:
• zmiana częstości oddychania (szybsze przy zdenerwowaniu, podnieceniu, rozzłoszczeniu, spięciu, strachu),
• zmiana częstości przełykania (częstsze przy zdenerwowaniu, podnieceniu),
• zmiana częstości bicia serca (tętno wzrasta przy zdenerwowaniu, podnieceniu, złości),
• intensywności pocenia się (np. rąk, czoła) (zwiększona potliwość na skutek zdenerwowania, strachu, fobii),
• zarumienienie (np. na skutek wstydu, zażenowania)
zblednięcie (np. na skutek strachu, smutku).
• rozszerzenie źrenicy (na skutek podniecenia, bólu lub strachu).
Panie doktorze, jak dobrze mają studenci, iż mają takiego wykładowcę. I to na uczelni technicznej. Tylko pozazdrościć.

Prezentacja:Niewerbalne przejawy kłamstwa

Reakcje naszego ciała podczas mówienia nieprawdy

Korzystając z dostępnych publikacji i książek A. Collinsa, Alfreda J. Bieracha i M. Ericsona przygotowałem trzy lata temu prezentację pod nazwą „Reakcje naszego ciała podczas mówienia nieprawdy.” Na profilu zamieszczam jej wersję pisemną. Z samą prezentacją można zapoznać się – jak zwykle – na moim blogu, już jutro, 29 stycznia 2016 r. Zapraszam.
Niemiecki psycholog, Alfred J. Bierach, dokonał ciekawych obserwacji dotyczących reakcji naszego ciała podczas mówienia nieprawdy:
Sposób oddychania
Ssaki wyższe, kiedy są bardzo zainteresowane odbiorem ważnej dla nich informacji lub starają się ją usłyszeć, otwierają usta. Ten anatomiczny szczegół może być wskazówką w sytuacji, kiedy komuś przekazujemy istotną z naszego punktu informację, a on patrzy na nas spokojnie przez jakiś czas i oddycha regularnie. Możemy wówczas z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że osoba ta tylko udaje, że ją ta sprawa interesuje.
Sztuczny uśmiech
Anatomia śmiechu jest następująca: usta ściągane są do góry, a policzki unoszą się, co powoduje tworzenie się tzw. kurzych łapek koło oczu. Ponadto ściągnięciu ulegają brwi i powieki, przez co oczy robią się mniejsze. Wiedzą o tym szczególnie aktorzy i politycy. Ponieważ zależy im na jak najatrakcyjniejszym wyglądzie w oczach odbiorców, dlatego unikaj ą naturalnych odruchów mięśni twarzy i starają się śmiać przede wszystkim zębami, a oczy mają przy tym szeroko otwarte.
Śmiech serdeczny
Jeżeli u kogoś podczas śmiania się następuje ściąganie kącików ust do góry,
a brwi ku dołowi, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że jego śmiech jest autentycznie serdeczny.
Uśmiech wymuszony sytuacją
Bywa tak, że nieraz musimy robić dobrą minę do złej gry. Uśmiechamy się, ale
w głębi duszy odczuwamy obawę lub strach. Otóż, gdy usłyszymy tego typu informację, wówczas brwi podciągamy do góry, a wargi w kierunku uszu.
Zaskoczenie lub przerażenie
Naturalną reakcją na zaskoczenie jest szerokie otwarcie oczu. Przy przerażeniu dodatkowo jeszcze następuje zmarszczenie czoła. Odbywa się to błyskawicznie. Jeżeli ktoś udaje te reakcje, potrzebuje momentu na uświadomienie sobie tego
i wydanie przez mózg polecenia określonym mięśniom twarzy, a dopiero potem następuje efekt. A zatem udawane miny będą zawsze nieco spóźnione w stosunku do naturalnych.
Smutek i cierpienie
Smutek wyraża się w odruchowym podciągnięciu wewnętrznej strony brwi, co powoduje tworzenie się fałd na środku czoła. Ponadto ściągamy kąciki ust do dołu, nie poruszając przy tym mięśniami brody (oprócz płaczu). Tymczasem udając smutek, ściągamy tylko usta i poruszamy mięśniami brody. …Pozostałe reakcje są niezwykle trudne do odtworzenia nawet dla profesjonalistów.
Uczucie złości
Tę minę można przybrać najłatwiej, bo ściągamy tylko brwi do dołu i zaciskamy wargi. Szczęka może dodatkowo jeszcze wykonywać pewne ruchy. Chodzi o to, że nie każda złość jest autentyczna. Często jest to tylko poza udawana dla wywołania określonego wrażenia na swoim oponencie.
Długość reakcji
Naukowcy doszli do zgodnego wniosku, że reakcje, które trwają dłużej niż kilka sekund, są udawane. Chodzi tu o reakcje pojedyncze, które mogą tworzyć nawet ciąg zachowań, ale można je wyodrębnić.

Dlaczego kłamiemy? Kłamca kłamca!

Dzisiaj krótko. Zaprezentuję filmik(na FB, zapraszam)zachęcający do obejrzenia serialu „Pułapki umysłu” oraz przedstawię zestaw najczęściej pojawiających się odpowiedzi w temacie: dlaczego kłamiemy? A państwa poproszę o umieszczenie w komentarzach – znanych sobie tłumaczeń tego zjawiska. Oczywiście, tylko tych, którzy się na to zdecydują. A więc kłamię, bo:
1. istnieje gen kłamstwa. Osoby z takim genem kłamią instynktownie.
2. taka moja natura. Robiłem to w dzieciństwie, dlaczego miałbym teraz przestać.
3. takie zachowanie zostało człowiekowi z instynktów zwierzęcych. Kamuflaż, mimika i inne triki służą zmyleniu rywali.
4. cierpię na tzw. Syndrom Munchausena. Zawsze mówię odwrotnie.
5. z konieczności. Doświadczone sekretarki coś o tym wiedzą: „Szefa nie ma, nie może rozmawiać, jest na spotkaniu.”
6. nie chcę robić przykrości. Gdy chcę się wyrwać z niezbyt udanego przyjęcia, nie powiem gospodarzowi, że się nudzę. Po co ma się martwić?
7. lubię. I nie chcę tego komentować!
8. …
Na blogu umieszczę jutro dodatkowo prezentację „Wymówki kłamców” z ciekawymi zdjęciami i memami Zapraszam.
Prezentacja: Siedem wymówek kłamców

Metody wykrywania kłamstwa. Czy to jest możliwe?

Dzisiaj o tym, że idealnej metody na rozszyfrowanie kłamcy nie ma. Jednak, jak pokazuje codzienność, po jakimś czasie oszuści sami się ujawnią. Nawet najlepszym trudno uniknąć „przecieków” kłamstwa. Możemy to przykładowo zauważyć obserwując: oczy, usta, nos, głowę, stopy, głowę. Sporo informacji dać mogą nam gesty oraz oddech i ewentualne zauważalne zmiany na skórze. Są to tylko jednak sygnały, nic więcej. Lepiej je jednak poznać. Zapraszam:
Oczy
• Zbyt częste mruganie – oznaka zdenerwowania.
• Wytrzeszczanie oczu – dziecięca próba okazania szczerości, np. pytaniem: kto? ja?
• Spoglądanie na boki – skrytość, niechęć do utrzymania kontaktu wzrokowego z powodu wyrzutów sumienia.
• Uporczywe wpatrywanie się – usilna próba przekonania o swojej „niewinności”.
• Częstsze utrzymywanie kontaktu wzrokowego podczas mówienia niż słuchania – desperacka chęć przekonania nas do czegoś (w naturalnej rozmowie jest na odwrót).
• Kierowanie wzroku do góry i na prawo – oznaka namyślania się.
• Przymykanie oczu – gratulacje dla samego siebie: „Chyba mi się udało” plus prośba: „Tylko mnie więcej nie wystawiaj na próbę”(często ruch ten pojawia się na zakończenie trudnego kłamstwa).
• Unoszenie brwi – udawanie zaskoczenia, że ktoś mógł kłamcy nie uwierzyć.
Usta
• Zesztywnienie górnej wargi, zupełnie jakby usta odmawiały udziału w kłamstwie.
• Ściąganie ust, które wykonują mikroruchy.
• Wygięcie ust w dół, co oznacza zdegustowanie lub odmowę.
• Oblizywanie warg.
• Ciągłe utrzymywanie uśmiechu na twarzy.
• Częste przełykanie śliny, odchrząkiwanie, ponieważ kłamcy zasycha w ustach.

Nos
• Powiększenie się nosa. Niedawno przeprowadzone badania wykazały, że gdy człowiek kłamie, jego nos, tak samo jak
w przypadku Pinokia, zwiększa swój rozmiar. Badania były prawdziwe, ale nie chcesz nie wierz. Od czasu do czasu w dobrym tonie jest kpić z naukowców.
• Dotykanie. To nawyk z dzieciństwa. Dzieci, gdy kłamią, często zasłaniają usta. Gest ten ma ukryć ich wyrzuty sumienia albo oznaki kłamstwa. Dorośli szybko rozszyfrowują małego oszusta. Mimo to sami nadal w ten sposób dodają sobie pewności, gdy mówią nieprawdę.
Głowa
• Zbyt częste kiwanie- chęć uzyskania zgody.
• Schylanie głowy.
• Schylanie głowy tak, że podbródek dotyka klatki piersiowej.
• Unoszenie głowy w stronę sufitu- próba uniknięcia kłamstwa.
• Trzymania tułowia nieruchomo. Poruszanie jedynie głową, która jest sztywna i kiwa się na boki jak rozklekotana wieża strażacka.
• Wykonywanie głową ruchów sprzecznych z treścią słów, np.. potakiwanie przy „nie” albo odwrotnie.
Skóra
• Pocenie się.
• Czerwienienie.
• Swędzenie.
Gesty
• Trzymanie rąk nieruchomo- obawa, że każdy gest wypadnie nienaturalnie. Nadmierne gestykulowanie: „Wierz mi, że mówię prawdę”. Rozkładanie rąk, unoszenie dłoni wnętrzem do góry i pociąganie ramion – klasyka gatunku. Podobnie jak wysuwanie dłoni przed siebie, skierowanych do góry. Jednak ten gest jest zbyt oczywisty, żeby ktoś dał się nabrać.
• Ręce mogą również dawać sygnały sprzeczne ze słowami, np. mówisz, że kogoś kochasz, a rękami wykonujesz gest zaprzeczenia.
• Bawienie się biżuterią lub ściskanie sobie dłoni oznaka, że potrzebujesz wsparcia w kłamstwie.
• Masowanie karku.
• Rozluźnianie kołnierzyka (jakby stał się za ciasny).
• Masowanie ucha i jednoczesne kierowanie wzroku w dół.
Stopy
• Szuranie.
• Tupanie.
• Opieranie się na krawędzi stopy.
• Mocne ściskanie nóg.
Oddech
• Robienie krótkich, płytkich wdechów i wydechów.
• Przerywanie wypowiedzi głębokimi oddechami.

Wszyscy lub prawie wszyscy kłamiemy?

Dzisiaj trochę dłuższy post. Ale i temat ciekawy. Proszę spojrzeć raz jeszcze na tytuł, zawarte w nim pytanie. Czy dotyczy to także czytających? Najpewniej tak. Choć jedna z sympatycznych pań napisała mi w komentarzu, że ona nigdy nie kłamała i nie kłamie. Myślę, że ten post pozwoli jej i innym zrozumieć, ze może jest jednak inaczej.
Jak się okazuje – wszyscy lub prawie wszyscy kłamiemy? Kłamstwo nie zawsze musi być naruszeniem komunikacji, niejednokrotnie może przyczynić się do podtrzymania czy też do uniknięcia zerwania dialogu. Być może nawet – jak twierdzą niektórzy – bez kłamstwa byłaby ona niemożliwa. Mówimy w związku z tym o kłamstwie grzecznościowym. Kłamiemy w różnym celu na przykład, aby przedstawić siebie w korzystnym świetle, aby kogoś nie martwić (kłamstwo szlachetne), aby uzyskać coś, co jest dla nas cenne, aby nie dopuścić do nieprzyjemnej sytuacji, aby przypodobać się. Według niektórych badań średnio popełniamy dwa kłamstwa dziennie, ale są grupy, gdzie ta krzywa rośnie. Przyczyny: lęk, zaburzone poczucie własnej wartości, inne. Kłamiący chcą sobie coś dodać. Stwarzają fikcję na swój temat (chcą podnieść swoją rangę, autorytet).

Oznaki niezadowolenia – przejaw kłamstwa?

 

Dzisiaj, krótki materiał. Poświęcę go w całości oznakom niezadowolenia. Być
może są one związane z kłamstwem. Przekonajcie się o tym sami.

Jak rozpoznać niezadowolenie?
Niezadowolenie może być oznaką kłamstwa. Warto poznać poziom zadowolenia rozmówcy. Np. ktoś nie lubi poruszanego tematu albo nie podoba mu się sposób załatwienia sprawy. Być może nadepnąłeś tej osobie na odcisk, niegrzecznie się odezwałeś albo onieśmielasz swoją natarczywością.
Ludzie raczej nie ukrywają sygnałów o niezadowoleniu z czysto praktycznych powodów. Informują, czy jest im ciepło, zimno, czy chcą zrobić sobie przerwę?
O dyskomforcie informują:
• Nagłe skrzyżowanie rąk albo nóg – gest odgradzający.
• Kołysanie się.
• Ssanie – ale nie ściąganie – warg.
• Spoglądanie na podłogę.
• Ściskanie jedną dłonią drugiej.
• Nerwowy uśmiech w niestosownych momentach.
• Masowanie paznokci.
• Drapanie.
• Zabawa ubraniem – naciąganie, wygładzanie, zabawa guzikami.
• Wsuwanie dłoni między nogi
• Rozciąganie ust na boki i ukazywanie zaciśniętych zębów.
• Ssanie lub żucie – czegokolwiek, najczęściej palców, włosów, długopisów itd.

Słowa, głos a kłamstwo

Dzisiaj o tym, jak poznać po wypowiedzianych słowach, że ktoś nas okłamuje.
Kłamcy cenzurują swoje słowa, uważnie ukrywając to, czego nie chcą przekazać, gdyż wiedzą, że będą bardziej odpowiadać za swoje słowa niż brzmienie głosu, wyraz twarzy czy większość ruchów swojego ciała. Zawsze mogą zaprzeczyć , że pojawiła się u nich ekspresja złości lub przykry głos np. „Ty słyszysz to w taki sposób. W moim głosie nie ma żadnego gniewu” Dużo trudniej zaprzeczyć, że się powiedziało złośliwe słowo.
Przejęzyczenia
Wg. Freuda pomyłkowe działania nie dzieją się przypadkowo, a przyczyną ich powstania są wewnętrzne konflikty psychologiczne. Przejęzyczenie wyraża to, co chcieliśmy zataić, jest zdradzeniem się, ale nie można zakładać, że każde przejęzyczenie świadczy o kłamaniu, a jego brak – o szczerości.
Tyrady
Przekazanie demaskującej informacji, ich mimowolne zdradzenie w potoku słów, pod wpływem emocji takich jak furia, przerażenie, rozpacz.
Wskazówka kłamstwa
Pokrętne odpowiedzi. Badania wykazały, że odpowiedzi niektórych kłamiących osób są pośrednie, wymijające i zawierające więcej informacji, niż wymaga tego pytanie. Są jednak ludzie, którzy zawsze mówią w taki sposób – jest to ich styl mówienia.
Oznaki kłamstwa dotyczące głosu, które mogą zdradzić ukrywaną informację: PAUZY – mogą budzić podejrzenie, gdy pojawią się przy odpowiedzi na pytanie, mogą być zbyt długie lub za częste.
BŁĘDY JĘZYKOWE – obejmują dźwięki, które w ogóle nie są słowami („aaa” „uuu”), powtórzenia („ja, ja, ja naprawdę…”), błędne słowa („ Na – naprawdę podobało mi się…”).
TON GŁOSU – zmiany w głosie spowodowane emocjami nie są łatwe do ukrycia. Głos stanie się intensywniejszy i mający wyższe brzmienie w momencie ukrywania strachu lub złości, odwrotnie w przypadku smutku lub zmartwienia.
BŁĄD OTELLA – niektóre osoby prawdomówne są zaniepokojone, kiedy ktoś podejrzewa je o kłamstwo. W takiej sytuacji istnieje ryzyko popełnienia błędu przy interpretowaniu wokalnych oznak kłamstwa.
Proszę nie brać pod uwagę, że gdy ktoś wygląda na winnego, zapewne jest winny. Posłużę się przykładem Otella, bohatera dramatu Szekspira. Nie uniknął on błędu tego rozumowania – ogarnięty szaleństwem podejrzeń, zabija Desmondę, własną żonę. Za sprawą podszeptów podstępnego Jago, Otello zaczyna widzieć zdradę w zwykłym zaniepokojeniu, w niepewności doszukuje się skrywanej prawdy, a mała chustka staje się koronnym dowodem winy. Oto błąd, którego powinni wystrzegać się wszyscy ci, którzy pragną poszukiwać ukrytej w języku ciała prawdy. Łatwo jest bowiem okłamać samego siebie, idąc drogą Otella: niepewność to zdrada, niepokój to oszustwo, jedna poszlaka przesądza o winie.

WSKAZÓWKI KŁAMSTWA WYSTĘPUJĄ NAJCZĘŚCIEJ Z POWODU:
Kłamca nie przygotował zawczasu swojej wypowiedzi. Silny strach przed wykryciem, który sprawia, że nawet dobrze przygotowany kłamca może popełnić błąd lub zapomnieć co miał powiedzieć. Pamiętajmy również, że bliźniemu, a zwłaszcza bliźniej nie wolno mówić nic przykrego, nie wolno krytykować wyglądu i charakteru. Jednak zdarza się i to często, subtelna sztuka łączenia koniecznego z przyjemnym. Co znaczy, że umiemy komplementować ludzi wbijając im równocześnie szpile. W bardzo wielu damskich rozmowach spod warstewki serdeczności, dobrych rad, troski o koleżankę wystają wilcze zęby:
„Troska”
Kochanie, „jak ty źle wyglądasz. Musisz bardziej dbać o siebie”. W warstwie dosłownej wyrażamy czułą, troskę i udzielamy serdecznej rady.
Zupełnie „niechcący” zwracamy uwagę otoczenia na zły wygląd znajomej i sugerujemy, że o siebie nie dba, co może być różnie zrozumiane).
„Komplement”
Jak ci świetnie w tej fryzurze, nareszcie odmłodniałaś. Niby zachwyt, a przy okazji informacja, że w poprzedniej fryzurze wyglądałyśmy jak własna prababka.
Kolejny „komplement”
Wspaniale wyglądasz, tylko ta bluzka nie pasuje do tej spódnicy. Czyli świetnie, ale fatalnie.
„Troska, komplement”
Podoba mi się twoja sukienka, nie przejmuj się tym, co mówią inni. I już całą radość z nowego ciucha diabli wzięli. Siedzisz i myślisz, komu nie podobała się ta nieszczęsna sukienka.
A jak powinno być?
Jeśli nie możemy zdobyć się na komplement bez ukrytej szpili, nie mówmy nic.
Wiek i wygląd to dla większości kobiet sprawa delikatna.
Używajmy komplementów jak dobrych perfum – tylko dobrego gatunku, odrobinę i z rozwagą. W prezentacji i spocie wykorzystałem min. treści zawarte w książce „Dama się nie certoli.” Lisy Gutowskiej.

Jak zachowuje się nasze ciało przy kłamaniu? Jasna mowa ciała

Dzisiejszy post poświęcam krótkiemu opisowi odpowiedzi na pytanie: Jak zachowuje się ciało przy kłamaniu? Jest on pisemną wersją prezentacji używanej przeze mnie na zajęciach szkoleniowych. Zachęcam zresztą obejrzeć ją samą.Uzupełnia ona przedstawiane treści o ciekawe zdjęcia, rysunki.
Kłamstwo to rodzaj „ucieczki” z pola walki”. Gdy mówimy nieprawdę, reakcja naszego ciała przypomina przygotowanie do szaleńczego biegu.
Poza tzw. odruchami neurofizjologicznymi (jak przyśpieszenie pulsu, zwiększenie napięcia mięśni czy wilgotnienie dłoni), których nie sposób opanować bez długotrwałego treningu, ogromną rolę odgrywają tu zachowania pozawerbalne

Niedoświadczony łgarz zdradza się bardzo czytelnie. Na przykład znacznie mniej gestykuluje – podświadomie się boi, że gesty go zdradzą. Skrywa ręce za plecami albo pod stołem.

Często zdradza go inna intonacja głosu, wolniejsza artykulacja (koncentruje się na tym, co mówi) albo odwrotnie, szybsza mowa (jak gdyby nie chciał słyszeć, co opowiada).

Zwiększenie napięcia mięśni w okolicach karku, które może powodować lekkie skurcze, często skłania kłamcę do dotykania szyi i poluzowania kołnierzyka dla złapania oddechu. Podobnie rzecz się ma z dotykaniem małżowin usznych i okolic ust.

Mówiącego nieprawdę zdradza dziwna nerwowość. Podświadomie mamy zakodowane, że kłamstwo jest złem. Zatem gniew wywołany koniecznością okłamywania bywa bardziej nieprzyjemny od strachu i znajduje ujście w drobnych odruchach nerwowych: stukanie końcówką długopisu, przytupywaniu. Ten, kto nie mówi prawdy, często również nieświadomie dotyka swego ciała, szczególnie okolic twarzy i szyi.
W przypadku nieświadomych dotyków ważną rolę odgrywają oczy. Mężczyzna kłamiąc często dotyka swoich powiek, a następnie opuszcza wzrok.
Kobieta robi na odwrót- jak wynika z badań, najpierw pociera dolną powiekę, a potem unosi wzrok, co ma związek z uruchamianiem pewnych procesów myślowych.
U obu płci potwierdza się reguła, że gdy podczas dłuższej opowieści ktoś nazbyt często kieruje wzrok w górę i w prawo, to najpewniej zmyśla.

Kłamstwo warunkowane jest także atrakcyjnością drugiej płci: dowiedziono,
że mamy większe problemy z okłamywaniem ludzi, którzy się nam podobają. A jeżeli już kłamiemy to chcemy polepszyć wywierane przez nas wrażenie.
Najbardziej kłamią oczy. Łgarz ma zwyczaj unikać wzroku rozmówcy.
Nie umieją tego robić tylko dorastająca młodzież i dzieci, które maskują kłamstwo śmiechem. Kłamca zdaje sobie sprawę, że nie może umykać spojrzeniem, oczy mogą go mimo wszystko zdradzić. Często zachowuje się w sposób nienaturalny: lekko rozszerza powieki, rzadziej mruga lub błądzi wzrokiem albo też mruga intensywniej- „niczym motylimi skrzydłami”

Uwaga: w praktyce wyrobienie w sobie umiejętności swobodnego mówienia poważnych kłamstw jest rzeczą bardzo trudną. Uniesione brwi, bezpośredni kontakt wzrokowy i lekki uśmiech często zmylą nawet specjalistów. Sędziowie i policjanci oglądając ludzi o różnych wyrazach twarzy bez wyjątków uznali w jednym z badań za uczciwych tych, którzy byli uśmiechnięci i mieli lekko uniesione brwi.

Prezentacja: Jasna mowa ciała- kłamanie

Emocje towarzyszące kłamaniu

Dzisiejszy post opieram na prezentacji sprzed pięciu lat, gdy jeszcze pracowałem w DODN, jednostki oświatowej, do której to właśnie powróciłem. Człowiekowi który kłamie towarzyszą emocje. Jakie, kiedy i co z tego wynika? O to, co z tego wynika. Przypominam, że jest to pisemna wersja wspomnianej wyżej prezentacji:
Strach przed przyłapaniem na kłamstwie zazwyczaj jest większy:
• gdy okłamywany ma reputację osoby, którą trudno wprowadzić w błąd,
• okłamywany staje się podejrzliwy,
• kłamca ma małe doświadczenie i nie ma sukcesów w okłamywaniu,
• kłamca jest szczególnie podatny na strach przed przyłapaniem na kłamstwie.
Stawki za kłamstwo są różne. Możemy się z spotkać z:
• karą za kłamanie,
• możliwa jest nagroda za kłamanie zakończone sukcesem,
• ciężką kara za przyłapanie na kłamaniu lub za to czego kłamstwo dotyczy.
Radość oszukiwania
Może być powodem satysfakcji (dowartościowania się) z dobrze przeprowadzonego kłamstwa i zachętą do dalszego oszukiwania lub kłamania, w różnych sytuacjach. Okłamywany stanowi dla kłamcy mając reputację osoby, którą trudno zwieść. Kłamstwo jest wyzwaniem dla okłamującego, ze względu na to, co musi być ukryte lub sfałszowane czy też zaplanowane. Inne osoby obserwują albo wiedzą o kłamstwie i podziwiają zręczny wyczyn kłamcy.
Strach przed uznaniem za kłamcę
Niektóre osoby uczciwe i prawdomówne mogą się obawiać, że mimo swojej szczerej wypowiedzi mogą być uznane za kłamców i oszustów.
Poczucie winy z powodu kłamania lub oszukiwania
Jest zazwyczaj tym większe im większym szacunkiem darzy kłamca oszukiwanego, im większym zaufaniem darzy oszukiwany kłamcę i im dłużej ją zna.
Każda emocja posiada tuziny swoich ekspresji oraz wartości, które możemy mierzyć i rozpoznawać (np. złość):
• Intensywność (od poirytowania do wściekłości i szału).
• Możliwość jej kontrolowania (od wybuchu złości do uniesienia gniewem).
• Czasu potrzebnego na jej wzbudzenie (czas zapłonu).
• Czas trwania emocji.
• Przebieg trwania emocji (stały, wzrastający, opadający) albo (fluktuujący – zazwyczaj na skutek fałszowania).
• Czasu potrzebnego na jej zniknięcie (czas wygaśnięcia).
• Temperatury (od gorącej/eksplodującej do zimnej/opanowanej).
• Autentyczności (od prawdziwej do udawanej).
Jeśli ktoś za szybko wzbudza i przygasza pewne emocje (np. przeplatając gniew ze śmiechem) może to wskazywać na intencjonalne fałszowanie emocji.
Płeć a kłamstwo
MĘŻCZYŹNI:
• mężczyźni są zwykle bardziej prostolinijni,
• zwykle szukają wymówki lub kozła ofiarnego,
• mowa ciała mężczyzn zwykle zdradza ich wyraźnie.
KOBIETY:
• sprawia wrażenie bardzo zajętej, chętnie zmienia temat na inny związany ze sprawą (robi dygresje unikając głównego tematu)
• są zwykle bardziej wyrafinowana
• statystycznie mężczyźni bardziej ufają (dają się okłamać lub zmanipulować) atrakcyjnej kobiecie
Wykorzystana literatura: P. Ekman. Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce i małżeństwie. T. Witkowski. Psychologia kłamstwa: motywy -strategie-narzędzia.

Prezentacja: Emocje towarzyszące kłamaniu