Jak mówić do ludzi, aby ich nie urazić?

 

Nie zawsze potrafimy w relacjach międzyludzkich tak zachowywać się, aby osiągnąć założony przez siebie cel. Przykładowo: nadużywamy pewnych zachowań a niektóre  zupełnie pomijamy. Dzisiaj zajmę się opisem narzędzi, przy użyciu których – można  i należy mówić komuś, żeby go nie urazić. Umiejętność taką powinni  posiadać – szczególnie – liderzy.

Podstawową zasadą jest… koncentrowanie się na zachowaniu, nie na cechach osobistych. Można pracować nad zmianą swojego zachowania; „przeszczepy” osobowości są znacznie trudniejsze…
Oto SCHEMAT DZIAŁANIA:

1. Opisz zachowanie – co zaobserwowałeś.
2. Opisz wpływ tego zachowania na Ciebie (zespół), inną osobę – dlaczego jego konsekwencje są niekorzystne. Nie szukaj wytłumaczenia, nie oskarżaj, nie feruj wyroku (spóźniłeś się – jesteś leniem!).
3. Spytaj o ich punkt widzenia – co się wydarzyło?
4. Przedstaw sugestię lub żądanie – co należy zrobić?
5. Pozwól im zdecydować, jak to osiągnąć, potem uzgodnij działania, jakie mają być podjęte, i zaoferuj pomoc.
6. Nadzoruj wykonanie.

W komunikacji werbalnej warto skorzystać z gry słów, na przykład:
POWIEDZIEĆ: „zauważyłem, złościłeś się na nią”, „wydawała się bardzo zmartwiona”, „jak to się stało?”
UNIKAĆ zaś:  „byłeś wobec niej agresywny”,  „strasznie ją zmartwiłeś”, „dlaczego to zrobiłeś”.
INNY PRZYKŁAD”, powiedz: „jak mogłeś podejść do tego inaczej?”, „pewnie było jej miło, gdy…”  „chciałbym, żebyś…” „jak zamierzasz rozwiązać ten problem w przyszłości?
WYSTRZEGAJ SIĘ sformułowań typu:  „nie powinieneś być taki obcesowy”, „więc co zamierzasz z tym zrobić?”, „powinieneś…” „jeśli to się powtórzy…”
Zamiast podsumowania: „Trzeba wiedzieć co się mówi, a nie mówić co się wie”. (Grzegorz Jagodziński – „Złote myśli”)

 

CO SPRAWIA LIDER, BY INNI ROBILI TO, CO ON CHCE? Chwalić – dlaczego, kiedy, jak? (część druga)

 

 

„Największe upokorzenie w życiu to ciężko pracować nad czymś, za co oczekujesz uznania i nie być za to docenionym”

Kilka miesięcy temu zamieściłem już post pod tytułem „Sztuka komplementowania” Dzisiaj spojrzę się na się na to z innego punktu, a w zasadzie bardziej praktycznie.  Dodam, że materiał jest fejsbukową wersją prezentacji, którą przygotowałem kilka lat temu na prowadzone zajęcia w DODN, ówczesnym miejscu mojej pracy. A ponadto umieszczam go w mini cyklu poświęconym liderowi.

CO SPRAWIA LIDER, BY INNI ROBILI TO, CO ON CHCE? Motywowanie i konstruktywna krytyka (część pierwsza)

 

„Trzeba być czymś, by móc coś robić” (J.W.Goethe)

Dzisiaj kontynuuję temat lidera. Rozpocznę pytaniem:  w jaki  sposób ludzie reagują na lidera. Jak się wydaje ich reakcja jest odbiciem jego postawy wobec ludzi. Lider codziennie musi sprostać wielu zadaniom. Czego przykładowo one dotyczą, wymienię niektóre z nich: wyraża uznanie, podejmuje decyzje, rozwiązuje problemy, motywuje, wprowadza zmiany, wpływa na innych, inspiruje, przewodzi i  szereg innych.

Co sprawia, że lider wpływa na innych?

Jest wiele mechanizmów, którymi lider może posługiwać się aby wpływać na innych. Najmocniejszym z nich jest motywacja. Do podstawowych założeń dotyczących tej kwestii zaliczamy:

Dojrzała osobowość lidera

 

 

Dzisiejszy post jest kontynuacją wczorajszego, zajmę się w nim wskazaniem niektórych cech i wartości jakie charakteryzują lidera.
Lider powinien żyć w zgodzie z samym sobą, z innym ludźmi i z wartościami, które uznaje:

1. Jest pewny siebie i pozbawiony wewnętrznych sprzeczności, otwarty na edukację czy wskazówki. Jeśli chce kierować grupę, musi posiadać umiejętność kierowania sobą a także bycia kierowanym.
2. Ma dobry wgląd w samego siebie, wedle zasady „nie poznasz innych dobrze, jeśli nie poznałeś siebie”. Przywódca posiada pozytywny stosunek do samego siebie, jeśli nie, nie będzie miał pozytywnego stosunku do swoich podwładnych.
3. Potrafi oderwać się od służbowych obowiązków i odpocząć. Jeśli nie będzie miał czasu dla siebie – nie będzie go miał dla innych.
4. Lider żyje w dobrych relacjach z innymi. Okazuje entuzjazm, pasję i nie szczędzi pochwał.
5. Budzi zaufanie poprzez wierność swoim przekonaniom.
   6. Ma miłą powierzchowność, jest człowiekiem sympatycznym.
   Jeśli budzi antypatię, trudno mu będzie zostać dobrym liderem.
6. Lider posiada umiejętność komunikacji.
7. Ma twórczy stosunek do krytyki. Umie współpracować z ludźmi, którzy go pozytywnie motywują, ale też z takimi, którzy krytycznie do niego podchodzą.
8. Potrafi twórczo podchodzić do porażek, spokojnie spojrzeć na swoje klęski, przyjąć porażki (czasem jest to jego największym zwycięstwem). Sukcesy pomnażają się wtedy, gdy umiemy przyjąć porażki.

Teraz proponuję chwilę refleksji i udzielenia sobie odpowiedzi, czy wokół siebie mamy liderów czy szefów, kierowników? I jak to jest w życiu społecznym i politycznym, od dołu do góry. Czy kierują nami autentyczni liderzy czy też może technokraci. Co oczywiście nie oznacza, że tylko krytycznie o nich myślę. Wręcz odwrotnie, uważam że mamy w Polsce potencjał ludzki, który po prostu źle wykorzystujemy. Brakuje nam bowiem… właśnie – kogo lub czego?

Prezentacja:Osobowość -Portret lidera

 

Lider faktyczny czy „malowany”

Podejmowałem już temat lidera. W dyskusjach, także tych trwających na FB zagadnienie to powraca w różnych konfiguracjach. Dlatego postanowiłem do sprawy powrócić raz jeszcze. Postaram się pokazać, jak można spojrzeć na lidera i szukać odpowiedzi na pytanie: kto tak naprawdę nim jest?

Dzisiaj zaprezentuję dostosowaną do możliwości FB wersję jednej z wykorzystywanych przeze mnie prezentacji. Proszę, aby w tym poście poszukiwać odpowiedzi na pytanie zawarte w jego tytule. Zaznaczam jednak,  że nie udzielam odpowiedzi wprost. Poniższe akapity są wersja pisemną prezentacji, którą w całości zamieszczę na blogu, przy tym temacie.

Portret lidera

Słowo lider ma wiele znaczeń. Definiuje się je z różnych punktów widzenia:

Komunikacja z uczniem. Kilka propozycji i rad

 

Jakiego nauczyciela cenią uczniowie? Najprościej mówiąc takiego, który;
Zna i rozumie możliwości ucznia, uwzględnia je,  jest serdeczny, szczery i życzliwy, zwraca się do uczniów ze spokojem i opanowaniem, nie poniża, nie wytyka złego postępowania, odnosi się z szacunkiem. Wprowadza pogodny nastrój na lekcji, nie daje odczuć, że kogoś bardzo nie lubi, jest jak przyjaciel, do którego można zwrócić się ze sprawami, współczuje i pomaga, gdy jest trudno,  umie wybaczać, nie jest mściwy, jest prostolinijny w postępowaniu,  wysłuchuje zdania ucznia.
Aby tak się zadziało kilka rad od doświadczonego nauczyciela:

Znaczenie mimiki twarzy w kontaktach nauczyciel – uczeń

 

 

W porozumiewaniu się ludzi mimika należy do tzw. języka pozawerbalnego i stanowi tak samo ważny element komunikacji jak język werbalny. Dwa pytania na początek. Pierwsze:  w jaki sposób odbywa się wyrażanie komunikacji za pomocą ekspresji twarzy? Drugie: co możemy powiedzieć poprzez wyraz twarzy? Odpowiedzi na oba pytania zawierać będą odniesienia do emocji
Przypomnę, że emocje są bardzo ważnym sposobem komunikowania się.
To jest ta część komunikacji, którą ciągle wykorzystujemy. Zawsze używamy naszej mimiki, nawet bezwiednie. Jeżeli  więc komunikujemy  przykładowo – coś innego niż myślimy, wówczas nasza twarz to zdradza. W tym miejscu nasuwają się jeszcze dwa pytania. Czy umiemy odczytać wyraz czyjeś  twarzy i czy sami  możemy (potrafimy) ukryć prawdziwe uczucia? Odpowiem taki oto sposób: nie możemy pozostać neutralni – nie  bowiem czegoś takiego – zawsze przekazujemy swoją osobą jakieś emocje. Najczęściej wyrażamy je właśnie mimiką. Czasami wolelibyśmy nic nie przekazywać. Kiedy nauczyciel przychodzi do pracy zmęczony, zdenerwowany, uczniowie – to widzą. To być może tłumaczy dlaczego w klasie nauczyciel może mieć problemy w nawiązaniu prawidłowych, przyjaznych relacji i kontaktów. Prezentowana  postawa nauczyciela poprzedza jego zachowania werbalne (nim coś powie jest już oceniany przez otoczenie. Oczywiście wypowiadane słowa są  bardzo ważne. Dzięki nim komunikuje się w najszybszy, najskuteczniejszy sposób.

Jednak istnieje takie niebezpieczeństwo, że rozmawiając z uczniem słowa i mimika, których używa mogą oznaczać coś dokładnie odwrotnego niż to co mówi.
Przejdę teraz do meritum dzisiejszego postu. Wyraz twarzy nauczyciela ma ogromne znaczenie na fakt jak odbierają go uczniowie. Może on próbować kierować w mniejszym bądź większym stopniu swoją mimiką, nakładać różne maski, jednak nie zawsze odnosi to zamierzony skutek. Dzieci są najlepszymi obserwatorami i potrafią po twarzy odszyfrować drugiego człowieka.

Sposób w jaki nauczyciel mówi  poruszając wargami, układ ust i brwi podczas mówienia, grymas twarzy, wyraz oczu – to wszystko świadczy o jego stanie emocjonalnym oraz najczęściej jest pierwszą reakcją na komunikat nadawany przez inną osobę. I chociaż czasami chce coś ukryć przed uczniami, to nagła zmiana wyrazu twarzy zdradzi jego prawdziwe odczucia  i  opinie.  Dzieje  się to tak szybko, że nie zdaje sobie nawet z tego sprawy. Dlatego też swoje uzasadnienie znajduje powiedzenie, że ,,twarz powie szybciej, niż pomyśli głowa”.

Kontakt wzrokowy odkrywa stosunek do rozmówcy. Czasami zdarza się , że chcemy ukryć swoje niezadowolenie, rozczarowanie lub żal i wymuszamy uśmiech na swojej twarzy. Ktoś obserwuje nas z pewnej odległości może nie dostrzec, że to tylko gra. Ale spoglądając w nasze oczy, prawie zawsze odkryje prawdę. Dlaczego tak się dzieje? Polega to na tym, że oczy nigdy nie kłamią i są ,, zwierciadłem naszej duszy”. Można ćwiczyć gestykulację i postawy ciała, ale bardzo trudno zapanować nad mimiką twarzy i wyrazem oczu.

Dlatego tak ważne jest, aby nauczyciel był szczery i by nie było konfliktu w tym co wyraża słowem a co mimiką.
W kontaktach nauczyciel – uczeń, ten pierwszy musi pamiętać, że to jak odbiorą go jego uczniowie będzie nie tylko wpływać na ich ewentualną sympatię, ale również na fakt, czy chętnie będą uczyć się danego przedmiotu czy też nie. W sytuacji, gdy zauważą nieszczerość nauczyciela i sprzeczność w tym co mówi a co wyraża jego twarz, to na pewno nie zdobędzie on ich sympatii jak również nie będzie on w stanie skłonić ich do wysiłku i pracy na lekcji, a tym samym może odnieść porażkę na polu zawodowym.

Nauczyciel swoją postawą i zaangażowaniem widocznym na twarzy jest w stanie zainspirować uczniów do pracy. Będzie ponadto lepiej odbierany przez uczniów a tym samym będzie mógł wzbudzić w nich większe zaufanie i być może stanie się osobą, do której zwrócą się w razie jakichkolwiek problemów.

Taka postawa może również wpłynąć na fakt, iż zostanie on lepiej odebrany i zrozumiany w środowisku nie tylko uczniów i rodziców, ale również w gronie pedagogicznym.

Podsumowując, należy pamiętać, że mówią nie tylko nasze usta – ciało również. Zatem musimy większą uwagę zwracać na mowę ciała, bo prawidłowo odczytana mowa ciała jest częścią praktycznej znajomości człowieka. Nie można z niej rezygnować, zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Szczególnie dotyczy nauczycieli. Dlatego tak ważne jest, aby chcieli zrozumieć, że mogą postawić uczniowi ocenę niedostateczną, ale nie powinny temu towarzyszyć negatywne emocje, bo one są zauważalne od razu –  przede wszystkim – na twarzy!
Prezentacja: Nauczyciel-uczeń

 

 

DOBRE RADY, KIEDY KLASA SZALEJE…

Co zrobić, by nie stracić zimnej krwi, kiedy sytuacja (klasowa) wymyka się spod kontroli? Jak uspokoić klasę,zamiast podsycać zamieszanie i hałas?
Opracowano na podstawie „500 porad dla nauczycieli „Sally Brown,Corolyn Farlm & Phil Race . Kogan Page,1999.Poniżej zamieszczone rady bardzo cenię sobie już od wielu lat. Polecałem je przyszłym nauczycielom,rekomenduję nadal każdemu uczącemu w szkole. Jest jeszcze coś,określone propozycje mogą wyciągnąć dla siebie również rodzice, którzy przecież są także – nauczycielami swoich dzieci!
Zapraszam do lektury:
1. Przeczekaj kilka chwil. Może sami się uspokoją, gdy zauważą, że już jesteś w klasie.
2. Nie krzycz „Spokój!”. Zwróć się do grupy uczniów, którzy wydają się już gotowi do lekcji. Pamiętaj o sile ciekawości. Zacznij coś cicho mówić do tej grupki uczniów, a pozostali na pewno się zainteresują co ich omija.
3. Zadaj pytanie do ucznia słuchającego cię, a zakończ imieniem ucznia, który jeszcze nie zainteresował się lekcją. Spójrz na niego i zrób kilka kroków w jego stronę!
4. Zacznij od czegoś, co wymaga uwagi: włącz względnie cicho kasety audio lub wideo.
5. Uczniowie lubią być chwaleni – pochwal tych, którzy słuchają. Podziękuj im za uwagę.
6. Nie traktuj chaosu przedlekcyjnego w sposób osobisty. Te zachowania rzadko są wymierzone w nauczyciela.
7. Zakłócenia w czasie lekcji to próba dla ciebie. Większość dzieci będzie pilnie obserwować, jak sobie radzisz i jak się zachowujesz.
8. Zanim zareagujesz – zapamiętaj dobrze, w którym miejscu przerywasz swój wykład. Sprawdź także, czy nie ma jakichś połączeń pomiędzy pojawieniem się zakłóceń na lekcji a tym, co mówisz lub robisz.
9. Czasami zakłócenia i przerywanie twojej pracy przez uczniów ma swoje uzasadnienie. Może oznaczać coś ważnego – sprawdź to!
10. Kiedy jakiś uczeń przeszkadza za bardzo – porozmawiaj z nim. Ale na osobności – nigdy nie rób z tego publicznego przedstawienia.
11. Dla etatowych „przeszkadzaczy” miej przygotowany zestaw pytań lub drobnych prac do wykonania. Jeśli się nudzą – niech mają coś do roboty.
12. Reguluj odległość od uczniów, którzy przeszkadzają. Zbliż się bardziej do osoby rozrabiającej. Na pewno nieco to ją uspokoi. Dzieci tracą chęć do rozrabiania w miarę zmniejszania się metrów dzielących je od nauczyciela.
13. Jeżeli obserwujesz dużo zachowań zakłócających prowadzenie lekcji, spróbuj znaleźć przyczynę. Może to zmęczenie dzieci , jakieś wydarzenie. Nie staraj się stosować do reguły „Jak zacząłem lekcję to i skończę”. Jeżeli coś się dzieje – lepiej tym się zajmij.
14. Jak lepiej reagować na zakłócenia na lekcji – pytaj innych nauczycieli, jak sobie radzą, obserwuj innych, poszerzaj repertuar dobrych rozwiązań!
15. Aby obniżyć liczbę zakłóceń na lekcji, ustal wyraźne reguły zachowania. Zachęć uczniów do współpracy nad takim regulaminem.
16. Dobre zachowanie nagradzaj natychmiast (uśmiech, kilka miłych słów). Pamiętaj, aby nagradzać także uczniów na ogół kłopotliwych, jeśli akurat uda im się zachować właściwie!
17. Małe przewinienia uczniów przedyskutuj z nimi na prywatnym gruncie. Czasami przeniesienie małego przewinienia na forum publiczne czyni je niemal występkiem.
18. Bądź elastyczny i uważny na sygnały nadawane przez klasę. Jeżeli coś się dzieje, lepiej się na tym skupić niż ciągnąć lekcję dalej mimo wszystko!
19. Jeżeli ciebie lub ucznia poniosą nerwy – dajcie sobie czas na ochłonięcie. Wyjdź z uczniem na chwilę na korytarz i spróbuj się dowiedzieć, czy jest szansa, aby dane zachowanie już się więcej nie powtórzyło.
20. Aby nie pozostawić klasy bez zajęcia, miej przygotowaną jakąś grę na 10 minut.
21. Z uczniem sprawiającym kłopoty rozmawiaj zawsze na osobności, staraj się odnaleźć problem dziecka, który powoduje złe zachowanie.

JĘZYK NIEAKCEPTACJI W RELACJACH NAUCZYCIEL- UCZEŃ

 

Sztuka nawiązywania kontaktów pomiędzy nauczycielem i uczniem jest determinowana przez jakość ich wzajemnych relacji, niż przez jakiekolwiek inne czynniki. Jeśli więc nauczyciele chcą, aby ujawniło się to co najlepsze w uczniach, których uczą, wyzwaniem dla nich powinna być ciągła poprawa jakości tych relacji.
Relacje te rozwijają się w wyniku obserwacji i oceny zachowań. Nauczyciele obserwują i oceniają zachowanie uczniów. To samo czynią uczniowie względem zachowań nauczycieli. Forma i treść werbalnej oceny tych zachowań wpływa na kształtowanie dobrych lub złych  wzajemnych kontaktów.

Oceniając zachowania uczniów każdy nauczyciel stosuje swój system oceny tych zachowań, który – wspominany wczoraj -Thomas Gordon określa mianem „okna”. Jedne zachowania akceptuje, inne nie, bo zakłócają one proces nauczania
i uczenia się. Mówiąc inaczej jedne zachowania są dla nauczycieli „możliwe do przyjęcia a inne „niemożliwe do przyjęcia”, bo zwyczajnie im przeszkadzają.

Nauczyciele akceptujący są bardziej elastyczni. Istnieje więcej zachowań, które są w stanie tolerować. Mniej osądzają i mniej narzucają własnych wersji tego, co dobre i złe. Są bardziej akceptowani, bo nikt z nas nie lubi być ciągle osądzany i źle oceniany.

Nauczyciele nieakceptujący – sądzą, że ciągle oceniając i krytykując wywołują skupienie uwagi ucznia na jego słabościach i błędach. Są przekonani, że jeśli uczeń ma się zmienić, to bodziec musi przyjść z ich strony, bo uczniowie nie mają motywacji do samoistnej poprawy. Prawda jest jednak taka, że nadmiar negatywnych ocen nie wywołuje zmian, lecz je tłumi. Na takich nauczycieli wielu uczniów reaguje obronnie; buntują się i mszczą, prowokują żeby stwierdzić, jak daleko mogą się posunąć. Określają nauczyciela mianem „sztywniak”, „ważniak”.

Czego powinien wystrzegać się nauczyciel? Przede wszystkim: używania języka nieakceptacji. T. Gordon wyróżnia 12 blokad:

• Rozkazywanie, ręczne sterowanie, komenderowanie, polecanie (weź się do roboty).
• Ostrzeganie, wygłaszanie gróźb (nie masz co nawet marzyć o dobrych stopniach).
• Moralizowanie (twoim zadaniem jest nauka…).
• Sugerowanie jedynie słusznych rozwiązań (musisz lepiej zaplanować dzień )
• Pouczanie, szantażowanie (lepiej byłoby gdybyś pamiętał, że na poprawienie masz tylko tydzień).
• Osądzanie, krytykowanie, potępianie (jesteś po prostu leniwy).
• Obrzucanie wyzwiskami, wyśmiewanie, ośmieszanie (zachowujesz się jak niespełna rozumu).
• Niewłaściwe interpretowanie i stawianie niesprawdzonych tez (starasz się za wszelką cenę wykręcić od obowiązków)
• Wygłaszanie nieuzasadnionych bagatelizowanie, ( jesteś zdolny i dasz sobie z tym radę).
• Nadmierne uspakajanie i okazywanie współczucia (miałem takie same problemy).
• Indagowanie, przesłuchiwanie (ile czasu na to poświęciłeś, dlaczego tak długo czekałeś?)
• Odwracanie uwagi od problemu, zmiana tematu, (porozmawiajmy o czymś przyjemniejszym).

Zajęcia w tym temacie najczęściej kończę ćwiczeniami pod nazwą „JAK ROZMAWIAĆ Z UCZNIEM”?  W ich trakcie nauczyciel ma możliwość sprawdzenia- jaki jest jego styl prowadzenia rozmowy? Zachęcam do sięgnięcia do literatury i zbadania tego u siebie. W literaturze rozróżnia się trzy podstawowe style:

• autorytarny – polegający na wydawaniu poleceń i rozkazów, bez przywiązywania uwagi do tego co myśli, czuje i mówi Twój rozmówca,
• dostosowawczy – wymagający elastyczności w zachowaniu się podczas rozmowy i chęci porozumienia się z nią,
• partnerski, który sprawia, że twój rozmówca czuje się rozumiany, szanowany i doceniany przez Ciebie.

Ciekawe więc, jaki styl dominuje u czytających moje posty. Dodam, że uczestnicy zajęć  w przedstawionym dzisiaj zakresie, wychodzą z nich lekko zaskoczeni i zdziwieni swoimi wynikami. I właśnie – po to one są.
W prezentowanych przez ostanie dni korzystałem z: „Wychowanie bez porażek” Thomas Gordona. „W zgodzie z sobą i z uczniem” Hanna Rylce.
Końcowy post – który przedstawię jutro – zawierał będzie opracowanie Sally Brown i Corolyn Farlm „DOBRE RADY, KIEDY KLASA SZALEJE”…

Prezentacja:Proces nawiązywania kontaktu nauczyciela z uczniem
memy: internet

 

KOMUNIKATY WERBALNE I NIEWERBALNE NAUCZYCIELA…

 

Z ogromną satysfakcją sięgnąłem do mojego archiwum w którym znajdują się także materiały, które wykorzystywałem na zajęciach kursu kwalifikacyjnego dla nauczycieli nie posiadających pełnych kwalifikacji do pracy szkole.
Dzisiaj będę kontynuował wczorajszy temat. Przypomnę, że na zakończenie wskazałem na ważną   rolę komunikatów słownych. Proponuję oprzeć je na  zasadzie  kooperacji H. Gricea, która narzuca pewne obowiązki na mówiącego, spełnienia których oczekuje od niego słuchacz:

1. Maksyma ilości

Uczyń swoją wypowiedź na tyle informacyjną, na ile jest to potrzebne, ale nie bardziej. Nadmiar lub niedosyt informacji utrudniają współpracę nadawcy i odbiorcy. W związku z tym nauczyciel powinien zastanowić się nad ilością przekazywanych informacji.